Мађарско краљевско министарство пољопривреде, Испостава за аграрну политику јужних крајева

  • Mađarsko kraljevsko ministarstvo poljoprivrede, Ispostava za agrarnu politiku južnih krajeva
  • Magyar Királyi Földművelésügyi Minisztérium Délvidéki Földbirtokpolitikai Kirendeltség
Identifier
RS 002 F. 150
Language of Description
Serbian
Level of Description
Fonds
Languages
  • Hungarian
Scripts
  • Latin
Source
EHRI

Extent and Medium

19 m (53 knjige, 145 kutija)

Creator(s)

Biographical History

Mađarsko kraljevsko ministarstvo poljoprivrede, Ispostava za agrarnu politiku južnih krajeva osnovano je 8. novembra 1941. naredbom br. 279.000 mađarskog kraljevskog ministra poljoprivrede, koja je stupila na snagu 10. novembra 1941. Sedište Ispostave je bilo u Novom Sadu, a zadatak je bio sprovođenje agrarne reforme i kolonizacije na području Bačke, Prekomurja, Međimurja i Baranje. U nadležnost Ispostave potpadali su sledeći poslovi: prikupljanje, obrađivanje i prezentovanje dokumentacije potrebne za reviziju posedovnih odnosa stvorenih agrarnom reformom i kolonizacijom koju su izvršile vlasti Kraljevine Jugoslavije; evidentiranje i nadzor nad zemljištem, zgradama i pokretnom imovinom oduzetom od agrarnih subjekata iz perioda Kraljevine Jugoslavije i od Jevreja; kupovina (iz slobodne ruke) poljoprivrednog zemljišta i placeva za izgradnju kuća za nove koloniste; kontrola agrarnog zemljišta i izdavanje zemljišta u zakup kao i ubiranje zakupnine; osnivanje i naseljavanje kolonija; raspodela zemljišta agrarnim interesentima - vojnicima i njihovim porodicama, invalidima i odlikovanim za ratne zasluge (vitezovima), starosedeocima južnih krajeva i kolonistima; rešavanje žalbi veleposednika kojima je oduzeto zemljište agrarnom reformom za vreme kraljevine Jugoslavije i dr. Ispostava je bila podređena Ministarstvu poljoprivrede u Budimpešti – Odeljenju za agrarnu politiku. Ispostava je prestala sa radom povlačenjem okupacionih vlasti sa područja Bačke u jesen 1944. godine.

Archival History

Do preuzimanja u Arhiv Vojvodine, građa fonda se nalazila u zgradi Izvršnog veća Vojvodine (danas Pokrajinske vlade Vojvodine). Ova zgrada, poznata i pod nazivom Banovina, bila je do okupacije 1941. godine sedište Kraljevske banske uprave Dunavske banovine. Potom su u nju useljeni okupacioni organi uprave, a sa njima i Ispostava za agrarnu politiku južnih krajeva, koja je u ovoj zgradi radila do oslobođenja.

Arhiv Vojvodine je jednu kutiju arhivske građe preuzeo od Istorijskog arhiva Subotica 1989. godine. Predata građa se odnosi na prepisku Ispostave i gradske uprave Subotice sa severnim delovima Bačke, odnosno sreskim sudovima u Somboru i Bačkoj Topoli, i najverovatnije je trebalo da bude vraćena pisarnici Ispostave do jeseni 1944. godine. Međutim, očigledno je ostala u Bačkoj Topoli, odakle je 1968. godine dospela u Istorijski arhiv Subotica.

Acquisition

Arhiv Vojvodine je arhivsku građu i dokumentarni materijal fonda primio od Izvršnog veća Vojvodine 1956. godine, u količini od 69 knjiga i 151 fascikle. Ovaj prijem je zaveden pod brojem 44 u knjizi ulaznog inventara Arhiva Vojvodine. Zapisnika o prijemu nema. Arhiv Vojvodine je jednu kutiju arhivske građe, tačnije 237 listova, preuzeo od Istorijskog arhiva Subotica 30. oktobra 1989. godine. U dosijeu fonda se nalazi beleška savetnika subotičkog Arhiva Mr. Doboš Janoša, sa popisom preuzete arhivske građe.

Scope and Content

Arhivska građa fonda se sastoji od:

  • predmeta u vezi sa personalnim i budžetskim pitanjima i unutrašnjim poslovanjem Ispostave, problemima naseljavanja, agrarno-političkim pitanjima, dodeljivanjem kuća i građevinskih parcela, izdavanjem agrarnog zemljišta u zakup, molbama za dodelu zemljišta, jevrejskim posedima, poljoprivredom, prometom nekretnina, zakupom nedržavnog zemljišta, radom Sreskog suda;
  • opšte dokumentacije u vezi sa poslovanjem Ispostave;
  • dokumentacije Mađarskog kraljevskog povereništva za naseljavanje Mađara iz inostranstva, Saveta za regulisanje zemljišno-posedovnih odnosa južnih krajeva i Kraljevske banske uprave Dunavske banovine;
  • spiskova katastarskih brojeva različitih kategorija zemljišta, karata, nacrta, tabelarnih iskaza, statističkih listova i izvoda iz katastarskih i zemljišnih knjiga;
  • druge dokumentacije u vezi sa poslovanjem Ispostave.

Appraisal

Kada je građa fonda preuzeta za sređivanje, 2007. godine, ista se sastojala od 52 knjige i 212 kutija spisa, ukupne količine od 26,96 dužnih metara. Na osnovu liste kategorija registraturskog materijala sa rokovima čuvanja, uništeno je 2010. godine 6,7 metara bezvrednog registraturskog materijala. Prilikom sređivanja fonda izdvojena je arhivska građa u količini od 0,05 metara, za koju je ustanovljeno da ne pripada fondu F. 150; ova građa je uložena uložena u odgovarajuće fondove Arhiva Vojvodine (F. 98, F. 123, F. 126 - III i VII odeljenje, F. 142, F. 185, F. 418, F. 421).

Accruals

Dopune se ne očekuju.

System of Arrangement

Arhivska građa se sastoji od knjiga i spisa; spisi su grupisani u okviru prepiske i tematskih grupa.

Prepiska Ispostave je razvedena po tematici u ukupno 12 grupa i u okviru svake grupe je sređena hronološki, po brojevima delovodnog protokola, s tim da je grupa 8 prazna (nema zavedenih predmeta u delovodniku na ovu grupu, ni sačuvanih predmeta).

Predmeti su u registraturi signirani delovodnim brojem i arapskim brojem, odnosno oznakom JB (sreski sud) prema tematskoj grupi. Inicijalni akt je prilikom zavođenja predmeta dobijao svoj delovodni broj, koji je nadalje postajao osnovni broj predmeta, iako svaki naredni akt ima svoj delovodni broj. Arhiviranje je vršeno prema osnovnom broju predmeta (mada ne uvek dosledno).

  1. grupa: Personalna, budžetska pitanja i unutrašnje poslovanje Ispostave;
  2. grupa: Problemi naseljavanja;
  3. grupa: Agrarno-politička pitanja;
  4. grupa: Dodeljivanje kuća i građevinskih parcela;
  5. grupa: Izdavanje agrarnog zemljišta u zakup;
  6. grupa: Molbe za dodelu zemljišta;
  7. grupa: Jevrejski posedi;
  8. grupa: Nema predmeta;
  9. grupa: Predmeti u vezi poljoprivrede;
  10. grupa: Predmeti u vezi prometa nekretnina;
  11. grupa: Predmeti u vezi zakupa nedržavnog zemljišta;
  12. JB grupa: Sreski sud. Računovodstvo je imalo svoj delovodni protokol.

Tematske grupe su sledeće:

  • Opšte;
  • Mađarsko kraljevsko povereništvo za naseljavanje Mađara iz inostranstva;
  • Savet za regulisanje zemljišno-posedovnih odnosa južnih krajeva;
  • Kraljevska banska uprava Dunavske banovine;
  • Mađarsko kraljevsko ministarstvo poljoprivrede, Ispostava za agrarnu politiku južnih krajeva;
  • Spiskovi katastarskih brojeva podeljenog agrarnog i neagrarnog zemljišta;
  • Spiskovi katastarskih brojeva zemljišta;
  • Razne karte i nacrti;
  • Tabelarni iskazi sa sumiranim podacima;
  • Fakultativni otkup agrarnog zemljišta na području grada Subotice;
  • Individualni spiskovi o privremenom razrezu i naplati anuiteta, vodoplavnog doprinosa i 3 % najamnine;
  • Statistički listovi;
  • Tabelarni iskazi – sačinjeni na osnovu statističkih listova (u obliku svesaka)
  • Izvodi iz katastarskih i zemljišnih knjiga.

Conditions Governing Access

Slobodan pristup uz poštovanje odredaba Zakona o kulturnim dobrima RS, 1994.

Conditions Governing Reproduction

Odlukom Arhiva Vojvodine.

Physical Characteristics and Technical Requirements

Arhivska građa je na papiru.

Finding Aids

  • Sumarni inventar

  • Istorijska beleška

Existence and Location of Originals

  • Originali u ukupnoj količini od 0,04 dužnih metara (3 predmeta) čuvaju se u Nacionalnom arhivu Mađarske u Budimpešti od 1955. godine. Nema podataka o tome kada i kako je ostatak građe uništen.

Existence and Location of Copies

  • Arhiv Vojvodine F.150.

  • Kopije delova građe nalaze se u Arhivu Jad Vašema.

Related Units of Description

  • RS 002 F. 93 Županijski agrarni ured Subotica (fond)

  • RS 002 F. 95 Županijski agrarni ured Osijek (fond)

  • RS 002 F. 98 Komisija za likvidaciju agrarne reforme (fond)

  • RS 002 F. 180 Glavna poljoprivredna komisija za Vojvodinu (fond)

  • RS 002 F. 185 Odeljenje za agrarnu reformu i kolonizaciju Glavnog izvršnog odbora Narodne skupštine Autonomne pokrajine Vojvodine (fond)

  • RS 002 F. 126-4.3 Kraljevska banska uprava Dunavske banovine - III Poljoprivredno odeljenje

  • RS 002 F. 149 Komanda vojno-upravne grupe južne armije (fond)

Separated Units of Description

  • Državni arhiv Mađarske, K 202 - Mađarsko kraljevsko Ministarstvo poljoprivrede, Ispostava za agrarnu politiku južnih krajeva (Magyar országos levéltár, K 202 - Földművelésügyi Minisztérium Délvidéki Földbirtokpolitikai Kirendeltsége) (1942-1944)

  • Yad Vashem Archives

Note(s)

  • Građa fonda u vezi sa Holokaustom pretežno obuhvata dokumentaciju koja se odnosi na raspolaganje jevrejskom imovinom. Među knjigama se nalazi Evidencija izveštaja opština o nekretninama Jevreja iz 1941. godine. U okviru prepiske, u 3. grupi se mogu pronaći i podaci o Jevrejima i njihovoj imovini. Grupa 7. se u celosti odnosi na jevrejske posede i obuhvata: prepisku oko popisivanja jevrejskih poseda; izveštaje opštinskih uprava o imovini Jevreja; izveštaje opština o manjim jevrejskim posedima; odluke o eksproprijaciji jevrejskih poseda; planove o upotrebi zemljišta interniranih Jevreja; upotrebu jevrejskih poseda prema paragrafu 3 člana XV Mađarskog opšteg zakona o nepokretnoj imovini Jevreja iz 1942. godine; molbe pojedinaca da im se dodeli neki određeni jevrejski posed. U JB (Sreski sud) grupi se nalaze molbe za prepis vlasništva nad zemljištem i odobrenja kupoprodajnih ugovora nekretnina. Tematske grupe obuhvataju: izvode iz katastarskih i zemljišnih knjiga - nekretnine Jevreja (prilog predmeta 7-12/1941) za mesta Ada, Apatin, Bačka Palanka, Bački Monoštor, Bačko Petrovo Selo, Bačko Gradište, Bajša, Begeč, Bođani, Čantavir, Čelarevo, Doroslovo, Feketić, Gajdobra, Gardinovci, Gospođinci, Horgoš, Kanjiža, Kovilj, Kula, Lovćenac, Martonoš, Mali Iđoš, Mol, Mošorin, Nadalj, Prigrevica, Ruski Krstur, Savino Selo, Senta, Sombor, Srbobran, Subotica, Svilojevo, Šajkaš, Telečka, Tovariševo, Turija, Vilovo, Vrbas, Zmajevo i Žabalj; izvode iz opštih zakona Mađarske - član IV zakona iz 1939 (o ograničenjima Jevreja u javnom životu i u poljoprivredi), član XV zakona iz 1942 (o nepokretnoj imovini Jevreja), zbirku brojeva članova opštih zakona i naredaba ministarstava Mađarske koji su se ticali jevrejskih poseda i zakupa agrarnih površina.

Archivist Note

Opis sastavio Aleksandar Bursać, februar 2024.

Sources

  • Informacioni sistem Arhiva Vojvodine (ISAV)

Rules and Conventions

EHRI Guidelines for Description v.1.0

Places