Prokuratura Sądu Okręgowego w Zamościu

Organizacja sądownictwa polskiego w okresie okupacji niemieckiej uregulowana została rozporządzeniem o sądownictwie polskim w Generalnym Gubernatorstwie z dnia 19 lutego 1940 r. Na mocy tego rozporządzenia sądownictwo polskie było dopuszczane, o ile nie była dana właściwość sądu niemieckiego. W sprawach karnych sąd polski mógł rozpatrywać tylko wówczas, gdy sprawa przekazana została przez niemiecką władzę oskarżenia polskim władzom sądowym. Przepisy polskiego prawa, na podstawie których polskie władze sprawiedliwości upoważnione były do warunkowego zawieszania kar, grzywien lub ułaskawienia utraciły swoją moc. Sądownictwo wykonywane było przez sądy grodzkie, okręgowe i apelacyjne. Sądu Najwyższego nie utworzono, zniesiono również sądy pracy, a sprawy im właściwe przekazano sądom grodzkim. Przy sądzie okręgowym istniały prokuratury sądów okręgowych. Sądownictwo polskie podlegało bezpośredniemu nadzorowi Szefa Okręgu. Do wykonywania sądownictwa polskiego obowiązywały polskie ustawy i rozporządzenia o ile generalny gubernator nie postanowił inaczej. Zgodnie z paragrafem 1ust. 2 rozporządzenia Generalnego Gubernatorstwa dla zajętych obszarów polskich wszelkie sprawy karne, w których miała odbywać się rozprawa sądowa miały być przedkładane prokuraturze przy Sądzie Specjalnym. W pozostałych sprawach należało przesyłać tylko odpisy decyzji o umorzeniu sprawy. Prokuratura Sądu Okręgowego mogła swoje sprawy kierować do sądów polskich, bez przyjmowania od nich przysięgi. Księgi religijne (Tora) znajdujące się w sądzie polecono zniszczyć. Odsunięto też adwokatów żydowskich. Wszelkie sprawy w których występowali jako oskarżyciele, oskarżeni, podejrzani, obwinieni czy w innej roli Niemcy z Rzeszy lub pochodzący z narodu niemieckiego (volksdeutsche) były kierowane do właściwych sądów niemieckich. Początkowo wszelkie sprawy karne kierowane były do prokuratury przy Sądzie Specjalnym w Lublinie. Z chwilą utworzenia Sądu Specjalnego w Zamościu z dniem 27 maja 1940 roku na czele którego stanął dr Giersberg, wszelkie nowo wpływające skargi kierowano do prokuratora przy tym sądzie. Dopiero Prokurator Sądu Specjalnego decydował, które sprawy podlegają rozpoznaniu przez prokuraturę polską. W przeciwnym wypadku wszelkie ustalenia uznawane były za nieważne i niebyłe. Zakazano również prokuratorom polskim używania poprzednich pieczęci z polskim orłem, polecając po prostu orła z pieczęci wyciąć. Stare pieczęcie kauczukowe i metalowe na polecenie władz z 13 VIII 1942 r. odesłane zostały do Wydziału Sprawiedliwości i od tego czasu zaczęto posługiwać się pieczęcią nową prokuratury w języku niemieckim i polskim. Prokuratura Sądu Okręgowego w Zamościu utworzona została na polecenie Kierownika Wydziału Prawnego przy Szefie Dystryktu Lubelskiego 23 lutego 1940 r. Zasięgiem działania podobnie jak Sąd Okręgowy obejmowała powiaty: zamojski, łącznie z b. pow. Tomaszowskim przyłączonym w okresie okupacji do pow. Zamojskiego, hrubieszowski, biłgorajski. Prokuratura podzielona była na III rejony prokuratorskie: I- zamojski, II-biłgorajski i III-hrubieszowski. Kierwonikiem Prokuratury mianowany został prokurator Bohdan Czerniak. Po jego odejściu 31 VII 1940 r. i podjęciu pracy adwokata, kierownikiem mianowano od 1 VIII 1940 r. S. Stachurskiego. Dnia 1 III 1942 r. kierownictwo prokuratury powierzono podprokuratorowi Leonardowi Wieczorkiewiczowi. Początkowo personel prokuratury składał się z trzech osób: prokuratora, kierownika sekretariatu i rejestratora. W związku z napływaniem spraw i wystąpieniami prokuratora w czerwcu 1940 r. zwiększono obsadę przydzielając dwu podprokuratorów, czterech urzędników i woźnego. [na podstawie wstępu do inwentarza]