Archief van de Gemeentepolitie Leiden,1853-1993

Onder invloed van de dreigende oorlogssituatie werd in 1939 in Leiden, net als in veel andere plaatsen een luchtbeschermingsdienst opgericht. De commissaris van politie werd hoofd van deze dienst. Op 30 april 1942 werd de commissaris van politie R.J. Meijer geschorst en op 1 juni daarop eervol ontslagen. De leiding van het korps werd overgenomen door de NSB'er U.K.L. Hoffmann. Onder zijn leiding werd het korps gereorganiseerd naar Duits model. Er kwamen militaire rangen: de commissaris werd majoor, (hoofd)inspecteurs werden (opper)luitenant, hoofdagent en agenten veranderden in hoofdwachtmeester en wachtmeester. De straatdienst veranderde in de Ordepolitie en er kwam een Economische Afdeling in de plaats van de afdeling Bijzondere wetten. Voor de politie brak een moeilijke tijd aan. Agenten raakten knel tussen loyaliteit aan hun gezinnen en hun werkgever. Gewetensbeslissingen moesten worden genomen en er heerste een groot wantrouwen, vooral tegen de NSB-korpschef Hoffmann en tegen de collega's die sympathiseerden met de NSB. In 1943 kwamen 10 mensen van de vrijwillige hulppolitie in Leiden. Eind 1942 werd er een afdeling Documentatie opgericht. Deze afdeling had ten doel politieke zaken af te handelen en was een verlengstuk van de Sipo und Sicherheitsdienst (SD). Er waren twee rechercheurs eerste klas werkzaam. Dit waren rechercheurs die lid waren van de NSB/rechtsfront. Zij begonnen met de aanhoudingen van joden, illegalen en onderduikers. Na de bevrijding werd commissaris Meyer opnieuw aangesteld als commissaris. Er werd een zuiveringscommissie ingesteld die bestond uit de kantonrechter mr. F. Ligtenberg, de commissaris R.J. Meijer en de agenten P. Versnel en W. Vrouwenvelder. Namens de illegaliteit zaten D.C. Kok en H. Stoffels in deze commissie. Onderzoek tegen Leidse agenten werden door de Politieke Recherche Afdeling (PRA) Den Haag verricht. Het archief van de gemeentepolitie Leiden bevat zeer veel informatie uit de oorlogsperiode. Deze informatie blijft echter bij een eerste blik in de inventaris verborgen omdat de meeste gegevens verborgen zijn in de series. Voor onderzoek hierin zijn eigentijdse klappers en agenda's onontbeerlijk. Zie hiervoor de uitleg in de inventaris. Zo bevat het archief onder andere series correspondentie; dag- en nachtrapporten; weekrapporten en maandrapporten; processen-verbaal; een arrestantenregister 22 november 1941-3 juni 1944 (inventarisnummer 1003); bijzonderhedenboeken van de straatpolitie; vreemdelingenpolitie; rechercheboeken; register vervallen verblijfsvergunningen voor vreemdelingen 1939-1942 (inventarisnummers 2568-2570).