Generalkommissariat für das Sicherheitswesen (Höhere SS- und Polizeiführer Nord-West)
Extent and Medium
19,8 meter (1888 inventarisnummers)
Biographical History
Het Generalkommissariat für das Sicherheitswesen en de Höhere SS- und Polizei Führer Nord-West
Toen Rijkscommissaris Arthur Seyss-Inquart zich in mei 1940 in Nederland vestigde liet hij zich bijstaan door vier Generalkommissare met bijbehorend apparaat voor belangrijke onderdelen van het bestuur: F. Wimmer voor Verwaltung und Justiz, H. Fischöck voor Finanz und Wirtschaft en F.Schmidt voor zur besonderen Verwendung. Deze inventaris heeft betrekking op het archief van de vierde: de Generalkommissar für das Sicherheitswesen Hanns Albin Rauter, d.w.z. hoofd van de politie-organen van het Rijkscommissariaat . Zijn andere titel die vaker werd gebruikt was Höhere SS- und Polizeiführer Nord-West (HSSPF) en in die hoedanigheid was hij leider van de SS-organisatie in Nederland. Deze dubbelfunctie demonstreert ook de versmelting van partij en staat die zo kenmerkend is geweest voor het Duitse bestuur.
SS-Gruppenführer Hanns Albin Rauter.
De organisatie bestaat uit de hoofdafdelingen Höherer SS- und Polizeiführer, Sicherheitspolizei en Sicherheitsdienst, Ordnungspolizei en Waffen-SS, bij elkaar vormend het complete politie-apparaat van het Duitse bestuur. In de inventaris is bij elk archiefonderdeel de organisatie zo volledig mogelijk toegelicht zonder dat deze altijd geheel weerspiegeld is in het fragmentarisch overgeleverde archiefmateriaal.
Gebruikte afkortingen:
BdO- Befehlshaber der Ordnungspolizei
BdS- Befehlshaber der Sicherheitspolizei und des SD
HSSPF- Höhere SS- und Polizei Führer
KdO- Kommandeur der Ordnungspolizei
RSHA- Reichsicherheitshauptamt
De inventaris is in 2004 vervaardigd door de Centrale Archief Selectiedienst. De inleiding is in 2004 vervaardigd door R. Utermöhlen.
Conditions Governing Access
Openbaarheid
Het archief is beperkt openbaar. De inventarisnummers 206 t/m 208 zijn slechts raadpleegbaar na verkregen schriftelijke toestemming van de directeur van het NIOD. Onderzoekers kunnen zich daartoe schriftelijk wenden tot de directeur van het NIOD. Alle overige inventarisnummers zijn slechts raadpleegbaar na verkregen toestemming van de directeur van het NIOD. Voor bezoekers die deze toestemming willen hebben, ligt een formulier bij de balie van de studiezaal van het NIOD.
Publication Note
Croes M., Ploerten op luchtbanden: Sicherheitspolizei en Sicherheitsdienst in Nederland (Amsterdam 1994)
Notities voor het geschiedwerk no. 148, Die Reichsschule für Jungen te Valkenburg (Amsterdam z.d.)
Presser J., Ondergang: de vervolging en verdelging van het Nederlandse Jodendom 1940-1945 (Den Haag 1965)
In 't Veld N.C.K.A., De SS en Nederland: documenten uit SS-archieven 1935-1945 (Den Haag 1976)
Verordeningenblad voor het bezette Nederlandsche Gebied (Den Haag 1940-1944)
Note(s)
Als Generalkommissar für das Sicherheitswesen en Höhere SS- und Polizeiführer was Hanns Albin Rauter (1892-1949) belast met de "openbare orde en veiligheid". De SS, de Befehlshaber der Sicherheitspolizei und des SD en het totale Nederlandse politieapparaat ressorteerden onder hem. Rauter was als Generalkommissar ondergeschikt aan Seyss-Inquart, maar in zijn hoedanigheid als Höhere SS- und Polizeiführer, waardoor hij rechtstreeks in contact stond met Reichsführer SS Heinrich Himmler, wist hij een zelfstandige positie te verwerven.
Onder de verantwoordelijkheid van de Generalkommissar viel ook het SS- und Polizeigericht. Deze rechtbank was in eerste instantie bedoeld voor Duitse SS'ers en leden van de Duitse politie, maar in mei 1943 werden de bevoegdheden uitgebreid en konden ook strafzaken waarbij een Nederlandse politiefunctionaris betrokken was (als slachtoffer of als dader) worden behandeld.Enkele inventarisnummers van dit archief zijn beperkt openbaar. Details staan vermeld in de rubriek "openbaarheid".
Process Info
Verantwoording van de bewerking
Het archief bestaat uit de volgende deelarchieven: Höhere SS-und Polizeiführer und Generalkommissar für das Sicherheitswesen, Befehlshaber der Sicherheitspolizei und des SD (ondermeer Sonderreferat Juden IV b 4, Zentralstelle für jüdische Auswanderung), Befehlshaber der Ordnungspolizei, Technische Nothilfe, Befehlshaber der Waffen-SS, Nederlandsche SS, later Germaansche SS in Nederland, Nederlandsche Landwacht en Landstorm Nederland, Volksche Werkgemeenschap, Uitgeverij Storm, Reichsschule Valkenburg.
Achtergronden van de bewerking
Het Nederlands Instituut voor Oorlogsdocumentatie (NIOD) bood in april 2000 het archief van de Generalkommissar für das Sicherheitswesen (Höhere SS- und Polizeiführer) aan de Centrale Archief Selectiedienst (CAS) te Winschoten ter bewerking aan, die deze in de periode 2001-2004 uitvoerde.Verantwoording
Bij de bewerking van het archief vormden de bestaande beschrijvingen het uitgangspunt. Van dit principe werd alleen afgeweken wanneer oude omschrijvingen niet correspondeerden met de inhoud van het dossier of als stukken niet eerder beschreven waren. Daar waar mogelijk werden soortgelijke dossiers onder verzamelbeschrijvingen geplaatst. Wat de rubrieksindeling in de nieuwe inventaris betreft, werd met het NIOD afgesproken dat deze - daar waar nodig - werd aangepast aan de organisatie en uitvoering van de taak van de Höhere SS- und Polizeiführer.
Het institutionele onderzoek dat door het NIOD en de CAS werd gedaan vindt zijn weerslag in de door het NIOD geschreven inleiding op de inventaris en in de aangepaste rubrieksindeling. Ook komt het voor dat bepaalde Abteilungen in de nieuwe inventaris in een andere hiërarchische volgorde zijn geplaatst omdat aanvullend onderzoek, dat tijdens de bewerking door de CAS werd gedaan, heeft aangetoond dat de keuze voor de onderverdeling kon worden verbeterd.
In de nieuwe toegang is een concordantie opgenomen om te zorgen dat verwijzingen in bestaande publicaties, gebaseerd op de eerdere indeling van het archief, teruggezocht kunnen worden.Aanvullingen en vernietigingsbeleid
Aangezien het archief ten tijde van de Duitse bezetting in Nederland in de periode 1940-1945 werd gevormd, geldt dit bestand volgens de door het Nationaal Archief opgestelde normen als oorlogsgerelateerd. Dat is ook de reden dat er tijdens de bewerking niets uit de archieven voor vernietiging is aangewezen. Tijdens de bewerking werd tussentijds een aantal archiefbescheiden, die in het kader van archievenruil van 2001 door het Bundesarchiv te Koblenz werden teruggegeven, aan het archief toegevoegd. De toegevoegde stukken zijn door middel van de concordantie terug te vinden.
Van de oorspronkelijke 32,9 meter te bewerken archief van de Generalkommissar für das Sicherheitswesen (Höhere SS- und Polizeiführer) werd uiteindelijk 19,5 meter archief aan het NIOD geretourneerd. Het verlies van 13,4 meter op de oorspronkelijk aangeboden hoeveelheid archief heeft te maken met het comprimeren van de archiefbescheiden in standaard archiefdozen tijdens het overpakken.
Na beschrijving door de CAS omvatte het archief 1856 inventarisnummers.