De jaren veertig in Almelo, aanvullende inventarisatie van het gemeentearchief Almelo over de jaren 1940-1949

De verkeersgeografische ligging van de stad is tot de jaren '30 niet gunstig. Vanaf de voltooiing van de Twentekanalen en met name de aanleg van het zijkanaal naar Almelo, gereed in 1938, is er al wel een zeer belangrijke scheepvaartverbinding en een belangrijke vestigingsplaats voor de industrie ontstaan. Zo heeft de stad niet alleen een scheepvaartverbinding met het noorden via het Overijssels Kanaal met Duitsland via het kanaal Almelo-Nordhorn, maar ook in het westen en zuiden gekregen. De verbinding met Duitsland via het kanaal naar Nordhorn hangt overigens in 1942 en in de periode '49-'51 wel aan 'een zijden draadje'. Zo vindt de Commissaris van de provincie Overijssel in '42 dat de modernisering van het kanaal wel achterwege kan blijven. Als de commissaris aangeeft dat de waarde van het kanaal sterk wordt overschat is dat voor de burgemeester aanleiding om aan te geven dat hij ervan uitgaat dat de handelsbetrekkingen met Duitsland na de afloop van de oorlog weer belangrijk zullen gaan worden. Volgens hem is Almelo hêt meest belangrijke knooppunt van waterwegen in Overijssel waarbij een goede verbinding met Duitsland zeker niet mag ontbreken. Als in 1949 de betekenis van het kanaal weer ter discussie staat ziet het gemeentebestuur zich bij het indienen van bezwaren tegen de opheffing van het kanaal gesteund door de grote stedelijke industriebedrijven en -organisaties. Ook tijdens de oorlog blijft het bestuur bezig om plannen te maken en, voor zover mogelijk, ook uit te voeren. Met de aanleg van de zijtak naar Almelo is men nog niet tevreden zodat tijdens de oorlog het maken van plannen voor het doortrekken van de zijtak tot in het Overijssels kanaal in het centrum van de stad gewoon doorgaat. Zelfs wordt er al nagedacht over de periode na de oorlog. Zo verschijnen in '42 rapporten over de ontwikkeling van de stad en over de scholenbouw. Op 6 april 1945 is Almelo bevrijd. Na de oorlog worden met name zaken als de doortrekking van de zijtak, wat vanaf de hectische oorlogsmaand september' 44 toch stil is komen te liggen, weer opgestart en, natuurlijk, de wederopbouw van de stad. Hierbij komt men uiteindelijk tot de conclusie dat het herstel van de stad bezien moet worden in een totaalplaatje van stadsontwikkeling en - uitbreiding . Was Almelo, qua inwonersaantal, in 191O nog groter dan Hengelo (211O1 tegen 20522l., vanaf 192O is dit omgekeerd. In 1940 heeft Almelo 36812 inwoners tegen Hengelo 42502. Op 19 juni 1947 begroet Almelo de 40000-ste inwoonster. Het archief bevat de neerslag en taken van de gemeente en is een aanvulling op de inventaris van de gemeente Almelo uit de jaren 1940-1949. In de jaren na het gereedkomen van deze laatstgenoemde inventaris zijn nog enkele bestanddelen opgedoken met betrekking tot deze periode. Bovendien heeft de gemeente Almelo een hoeveelheid archiefmateriaal van het stadsmuseum Almelo ontvangen. Deze zijn ook in de aanvullende inventarisatie meegenomen. In de inventaris wordt de inhoud van de inventarisnummers uitgebreid besproken.