EHRI - Wydział Samorządowy Prowincji Śląskiej we Wrocławiu

Extent and Medium

9285 files

Creator(s)

Provinzialverwaltung von Schlesien in Breslau

Biographical History

Ustrój stanowy na Śląsku utrzymywał się z pewnymi zmianami do roku 1875. Ważnej reformy dokonano w 1869 r. powołując do życia deputację krajową (Landesdeputation). Składała się ona z 8 członków, posłów do sejmu prowincjonalnego, z marszałkiem na czele. Organem wykonawczym deputacji był starosta krajowy (Landeshauptmann). Ważne te zmiany organizacyjne dokonały się jeszcze w ramach ustroju stanowego. Szybki jednak rozwój industrializacji i postępująca ewolucja życia społecznego zmusiła władze pruskie do zniesienia przestarzałych form zarządzania stanowego. W dniu 26 VI 1875 r. na podstawie rozporzadzenia wykonawczego do ustawy z 13 XII 1872 r. powołano do życia nowe przedstawicielstwo prowincji pn.: Zwiazek Samorzadowy Prowincji Śląskiej (Provinzialverband). Organem przedstawicielckim Zwiazku był Sejmik Prowincjonalny, złozony z reprezentantów powiatów miejskich i wiejskich. Kolegialnym organem wykonawczym Śląskiego Związku Samorządowego był Wydział Prowincjonalny. Składał się on z 14 członków z przewodniczacym na czele, wybieranych przez Sejmik na okres 6 lat. W skład Wydziału wchodził z urzędu starosta krajowy. Wybierał go również Sejmik Prowincjonalny, a zatwierdzał król. Kadencja starosty krajowego trwała 10 lat. Urzędników samorządowych mianował Wydział Prowincjonalny, z wyjątkiem niektórych stanowisk, których obsady dokonywał sam Sejmik. Z biegiem lat liczba instytucji będacych pod bezposrednim zarządem samorządu zwiększyła się. W 1880 r. zostało otwarte Muzeum Śląskie. Na przełomie XIX i XX wieku powstał w samorzadzie wazny dział administracji t.zw. Zarzad Regulacji Rzek mający jako główne zadanie regulację rzek górskich. W celu umozliwienia samorządowi wywiązania się z licznych zadań rząd przyznał prawo nakładania podatków prowincjonalnych i udzielał dotacji na podstawie ustaw z 30 VI 1873 r. i 8 VI 1875 r. Po I wojnie światowej Śląsk został podzielony między Polskę i Niemcy. W niemieckiej części Śląska utworzono dwie prowincje - górnośląską i dolnośląską. Pierwszy osobny sejmik dla Dolnego Śląska wybrano w 1921 r., a dla Górnego Śląska w 1922 r. Rozdzielenie administracji samorządowej nastapiło 1 VIII 1924 r. Pozostało jednak wiele instytucji wspólnych dla obu prowincji, np.. Prowincjonalna Kasa Pomocy, Krajowy Bank Rolno-Rentowy, Gospodarka Energią Elektryczną i Wodną i inn.

Scope and Content

Układ akt według struktury organizacyjnej Urzędu: I. Biuro Centralne (Central Büro) /1873-1945/ 1-1558: Sprawy organizacyjne ogólne, finanse, osuszanie gruntów, ochrona przyrody, opieka społeczna, muzea, zabytki, wykopaliska, polityka wschodnia, "Bund Deutscher Osten", Nordische Gesellschaft, Reichsbund der Deutschen Beamten i podobne organizacje, powodzie, susze i inne klęski żywiołowe, oświata, kultura, sztuka, ubezpieczenia, podział prowincji, podział Górnego Śląska, sprawy socjalne. II. Biuro personalne (Personal Büro) /1925-1939/ 1559-1560: Sprawy personalne urzędników. III. Urząd Statystyki i Prasy (Statistisches Amt und Pressestelle) /1932-1944/ 1561-1736: Statystyka gospodarcza, rolna, hodowlana, bilanse, statystyka wojenna, administracyjna, zatrudnienie, wycinki prasowe, służba prasowa. Biuro II - Zakłady lecznicze i zakłady przysposobienia położnych. /1785-1944/ 1737-1960: Zakłady lecznicze w Brzegu, Bolesławcu, Świebodzicach, Lubiążu, Lubinie, Płaskowicach i w innych miejscowościach, szkolenie położnych. Biuro IIa - Opieka nad umysłowo chorymi /1892-1944/ 1961-2057: Zakłady dla niedorozwiniętych, chorych umysłowo, kalek. Biuro III - Opieka nad niewidomymi, głuchoniemymi i młodzieżą /1891-1945/ 2058-2091: Pomoc materialna, sprawy szkoleniowe, przysposobienie zawodowe, sport, turystyka, obozy. Biuro IV - Komunikacja, budowa dróg i linii kolejowych /1877-1944/ 2092-3204: Okólniki, zarządzenia, przce publiczne, budowa autostrad, budowa, naprawy i utrzymanie dróg, statystyka, linie tramwajowe i kolejowe, wąskotorowe, komunikacja lotnicza, inwentaryzacja dróg, prace publiczne. Biuro V - Regulacja prawa łąkowego /1893-1914/ 3205. Biuro VI - Budownictwo /1919-1942/ 3206-3217: Okólniki, przepisy, sprawy organizacyjne. Biuro VII - Opieka nad nieletnimi /1927-1932/ 3218-3219: Zakłady opiekuńcze i fundacje. Biuro VIII - Zwiazek rolników /1930-1944/ 3220-3221: Działalność zwiazku. Biuro IX - Rzeki i zbiorniki wodne /1883-1942/ 3222-3984: Melioracje, powodzie, zabezpieczenia przeciwpowodziowe, regulacja i utrzymanie rzek, księgi rzeczne, zarządzenia policyjne, urządzenia wodne-budowa i utrzymanie. Biuro X - Kataster rzeczny /1900-1944/ 3985-8657: Sprawy ogólne, organizacyjne, kontakty z miejscowymi władzami, kataster rzek: Barycz, Bóbr, Bystrzyca, Kaczawa, Nysa Kłodzka, Sprewa. Biuro Xa - Biuro pomiarowe /1898-1941/ 8658-8751: Akta pomiarowe dot. poszczególnych miejscowości ułożone alfabetycznie powiatami. Biuro XI - Krajowy Urząd Opieki Społecznej /1924-1944/ 8752-9040 (Landes Wohlfartsamt): Okólniki, ubezpieczenia, opieka nad inwalidami wojennymi i uległymi wypadkom, wprowadzenie w życie ustawy o ciężko poszkodowanych w różnych resortach gospodarki, statystyka, sprawozdawczość, walka z grużlicą, opieka nad grużlikami. IV. Krajowy Urząd do Spraw Młodzieży (Landesjugendamt) /1878-1944/ 9041-9140: Okólniki, wytyczne, środki ze strony państwa i prowincji na pomoc dla młodzieży, ośrodki wypoczynkowe dla dzieci, dziecińce, domy dziecka. V. Aneks /1877-1944/ 9141-9289: Sprawy organizacyjne, komunalne, rachunkowe, ubezpieczenia, kasy emerytalne, drogi - zarząd i utrzymanie, sprawozdania.

Dopływ: /1860-1930/ 9290: Niemiecka Fundacja "Samarytan" w Krośnicach (Deutsches Ordensstift "Samariter" Kraschnitz). Kronikia Fundacji, roczne sprawozdania, wykaz członków Rady Nadzorczej i wyższego personlu medycznego, statystyka zatrudnionych pensjonariuszy.

Archivist Note

Selected by Agnieszka Wasiak from database SEZAM.

Rules and Conventions

EHRI Guidelines for Description v.1.0