Centralna Żydowska Komisja Historyczna przy Centralnym Komitecie Żydów w Polsce

Komisja Historyczna powstała w sierpniu 1944 r. w Lublinie jako jedna z pierwszych agend Komitetu Żydów w Polsce, jesienią została przekształcona w Centralną Żydowską Komisję Historyczną, z siedzibą w Łodzi (od marca 1945 r.). Głównym jej zadaniem była dokumentacja zbrodni wobec narodu żydowskiego. Zbiór sporządzanych od 2.09.1944 r. protokołów zeznań osób ocalałych z Zagłady stanowi obecnie odrębny zespół AŻIH. Komisja prowadziła również badania naukowe, przygotowywała publikacje źródłowe, opracowania historyczne, wydawała pamiętniki i teksty literackie. Współpracowała z instytucjami badającymi zbrodnie hitlerowskie i zajmującymi się ściganiem zbrodniarzy wojennych, m.in. dostarczając materiały do ich procesów w Polsce i w Norymberdze. Pozyskiwała dane dotyczące strat materialnych gmin i ludności żydowskiej. Równocześnie gromadziła materiały archiwalne z gett i obozów, akta Rad Żydowskich, urzędów okupacyjnych, różnych instytucji i osób prywatnych, a także szczątki akt dawnych gmin żydowskich. CŻKH miała oddziały regionalne w głównych miastach Polski, a także oddziały lokalne. W 1947 r. decyzją Prezydium CKŻP została przekształcona w Żydowski Instytut Historyczny. Niektóre oddziały Komisji pracowały do 1950 r. jako delegatury ŻIH. Zgromadzone zbiory archiwalne przejęło w całości Archiwum ŻIH.