Akta gminy w Nałęczowie

Gminy wiejskie jako jednostki administracji państwowej najniższego stopnia i zarazem komórki samorządu terytorialnego powstały na mocy dekretu Fryderyka Augusta z dnia 23 lutego 1809 r. Na czele gminy stał wójt, który był wykonawcą zarządzeń państwowych, sprawował pieczę nad majątkiem gminy. Nadzorował także pracę sołtysów, którzy przewodzili gromadom, na które dzieliły się gminy. Postanowieniem namiestnika Królestwa Polskiego z dnia 30 maja 1818 zatwierdzono dotychczasową organizację gmin. Natomiast ukaz carski z dnia 19 lutego 1864 r. w miejsce jednoosobowej władzy wójta wprowadzał organy administracji gminnej: zebrania gminne, sądy gminne oraz wójtów i sołtysów. Po odzyskaniu niepodległości na terenach b. zaboru rosyjskiego w dalszym ciągu częściowo obowiązywały przepisy cytowanego ukazu o urządzaniu gmin z r. 1864. Dopiero Dekret Naczelnika Państwa z dnia 27 listopada 1918 r. wprowadził dodatkowe ustalenia, podkreślając podwójny charakter gminy jako jednostki samorządu terytorialnego spełniającej zarazem funkcje zlecone przez organy administracji ogólnopaństwowej. Pierwsza jednolita dla całego kraju (z wyłączeniem Śląska) ustawa dla gmin z dnia 23 marca 1933 r. wprowadziła dalsze zmiany – organem zarządzającym i wykonawczym był zarząd gminy na czele z wójtem. W czasie okupacji hitlerowskiej, na mocy rozporządzenia generalnego gubernatora z dnia 28 listopada 1939 r., gminy w GG zostały podporządkowane władzom okupacyjnym, natomiast samorząd zniesiono . W roku 1945 r. przywrócono przedwojenną organizację samorządu gminnego. Na mocy ustawy z dnia 11 września 1944 r. powołano do życia gminne rady narodowe pełniące rolę władzy ustawodawczej. Ustawa „O terenowych organach jednolitej władzy państwowej” z dnia 20 marca 1950 r. zniosła zarządy gmin, w efekcie czego rady stawały się najniższymi organami terenowymi władzy i administracji państwowej. W 1954 r. gminne rady narodowe zostały zlikwidowane, w ich miejsce powołano gromadzkie rady narodowe.