EHRI - Akta gminy Radogoszcz

Biographical History

Gmina jako podstawowa jednostka samorządu terytorialnego i administracji ukształtowała się w okresie Księstwa Warszawskiego. Urząd wójta gminy opierał się na dekrecie królewskim z 23.02.1809 r. o tymczasowej organizacji dla gmin, a następnie na postanowieniach namiestnika z 3.02.1816 r. i uzupełniającym z 30.05.1818 r. Władzę wykonawczą sprawował wójt mianowany przez prefekta departamentu. Rada gminna pochodziła również z nominacji. Obszar gminy wiejskiej był najczęściej równoważny obszarowi dworskiemu. Funkcja wójta łączyła się z władzą feudalną dziedzica. Do jego zadań jako przedstawiciela administracji należało: ogłaszanie wszelkich przepisów prawnych i dopilnowanie ich wykonania, pobór podatków, dostarczanie rekrutów, dokonywanie rozkładu ciężarów i powinności publicznych, czuwanie nad bezpieczeństwem im porządkiem w gminie, prowadzenie ewidencji ludności. Ustrój gminy został zmieniony ukazami z 15.03.1859 i 2.03.1864 r. Zgodnie z nimi gmina wiejska stała się najniższą jednostką administracji państwowej, jej obszar uległ rozszerzeniu do przynajmniej 50 dymów. Wójt jako przedstawiciel administracji wykonywał wszelkie czynności zlecone przez naczelnika powiatu, władz wojskowych sądowych i włościańskich. Przy gminie funkcjonował także sąd, którego kompetencje po reformie 1875 r. przejął sąd pokoju. Po I wojnie światowej dekretem z 27.11.1918 r. powołano rady gminne jako organy zarządzające i kontrolujące gospodarkę gmin. Ustawa z 23.03.1933 r. wprowadziła dalsze zmiany - organem zarządzającym i wykonawczym był zarząd gminy na czele z wójtem. Istniejąca w pierwszej połowie XIX w. gmina Radogoszcz należała do powiatu zgierskiego. W 1867 r. weszła w skład nowoutworzonego powiatu łódzkiego i objęła swym zasięgiem byłe gminy Kały i Bałuty. W jej skład wchodziły wówczas następujące miejscowości: wsie Radogoszcz, Różki, Budy Kałowskie, folwark i wieś Kały, wieś Piaskowice, osada Pabianka, kolonia Żabieniec, Żubardź, Marianów, Doły osada, folwark, kolonia i wieś Bałuty, folwark Rogi. W 1907 r. wyłączono z gminy kolonię Żubardź włączając ją do Łodzi, zaś w 1915 r. przyłączono do Łodzi osadę Bałuty. W 1925 r. do gminy Radogoszcz włączona została także wieś Kochanówka. W 1930 r. wsie Kały i Budy Kałowskie zostały połączone w jedną miejscowość nazwaną Reymontów. W 1940 r. władze niemieckie zlikwidowały gminę, w wszystkie miejscowości wchodzące w jej skład zostały włączone do Łodzi. W 1945 r. decyzja władz niemieckich została anulowana i gmina funkcjonowała ponownie do 22.10.1945 r., kiedy ostatecznie została przejęta przez Zarząd Miejski w Łodzi.

Scope and Content

Akta Wójta Gminy z lat 1816-1867: wykaz miejscowości w gminie, szarwarki, budowa mostu, defraudacje leśne, służba wojskowa, szkoła elementarna w Żabieńcu, zabezpieczenie majątku po osobach zmarłych, pobieranie opłat sądowych, posiadanie broni palnej, listy osób skazanych na konfiskatę majątku w Królestwie Polskim. Akta Zarządu Gminnego z lat 1875-1914: przesiedlenia do gminy, cudzoziemcy, wykazy osób pod nadzorem policji, wykazy ewangelików, emigracja do Brazylii w latach 1890 i 1895, areszty, zachorowania, epidemie, wykazy dymów w gminie oraz właścicieli gospodarstw podlegających ukazowi z 1864 r., spis bydła i ziemi, rozmiar produkcji rolnej, wykazy przedsiębiorstw, strajki w fabrykach, protesty przeciwko zatrudnianiu majstrów cudzoziemców, składki kościelne, wydatki szkół polskich, niemieckich i żydowskich oraz rozkład składki szkolnej w Bałutach, Żabieńcu, Radogoszczu i Żubardziu, przynależność administracyjna osady Bałuty, przyłączenie wsi do Łodzi, oświetlenie elektryczne Bałut, budżety gminy, księgi uchwał zebrań gminnych i wiejskich. Akta Urzędu Gminy z lat 1915-1939: akta z lat 1915-1933 - bezpieczeństwo gminy, utworzenie milicji obywatelskiej, rekwizycje, zapasy żywności, stan zasiewów, wybory do Sejmu i Senatu, szpitale, zdrowotność, dobroczynność publiczna, handel, przemysł, rzemiosło, walka z lichwą, komunikacja, drogi, podwody, koleje, rolnictwo, leśnictwo spis powszechny z 1931 r.; akta z lat 1934-1939 - granice gminy, podział gminy na gromady, zmiana nazwy wsi Kały, utworzenie gromady Marysin, sprawy osobowe pracowników gminy, kontrola wewnętrzna i nadzór nad gminą, przedsiębiorstwa gminne, budżety zakładów i przedsiębiorstw, informacje o wielkości gminy i liczbie jej mieszkańców, stan posiadania ziemi, oświata, kultura, sztuka, zdrowotność i opieka społeczna, akcja sanitarno-porządkowa, pomoc bezrobotnym, przepisy emigracyjne, zanieczyszczenie wód, stan zasiewów i hodowli, statystyka zakładów przemysłowych, handlowych i rzemieślniczych, wybory do rady powiatowej, księgi uchwał zebrań gminnych i wiejskich, protokoły komisji rewizyjnej oraz protokoły i zarządzenia polustracyjne dotyczące gospodarki gminnej, organizacje społeczne działające w gminie (straż pożarna, Związek Strzelecki), budżet gminy i sprawozdania rachunkowe z jego wykonania, rozkład podatków, kontrola ich ściągania, księgi biercze, wykazy ulic w gminie i ewidencja ruchomości, budownictwo i kontrola budowlana, ewidencja cudzoziemców i osób skazanych. Księgi ludności stałej i rejestr mieszkańców wraz z załącznikami. Akta kategorii B: listy płac pracowników gminy, zezwolenia na budowę.

Archivist Note

Selected by Krzysztof Tyszka from the database szukajwarchiwach.pl

Rules and Conventions

EHRI Guidelines for Description v.1.0