Kartoteka mieszkańców pow. łęczyckiego

Identifier
289
Language of Description
Polish
Dates
1939 - 1945
Level of Description
Collection
Languages
  • German
  • Polish
Scripts
  • Latin
Source
EHRI

Extent and Medium

439 files

Creator(s)

Biographical History

Administracja zarządu wojskowego na okupowanych ziemiach polskich według pierwotnych planów miała trwać do końca 1939 r. Termin ten jednak przyspieszono i już 8 i 12 X 1939 r. A. Hitler wydał dwa dekrety: pierwszym wcielał do III Rzeszy polskie ziemie zachodnie, drugim z resztek okupowanych ziem Polski tworzył Generalne Gubernatorstwo (GG). Obydwa te dekrety weszły w życie 26 października i dotychczasowy zarząd wojskowy okupowanych ziem polskich zastąpiony został przez administrację cywilną. W wyniku dekretu inkorpracyjnego z 8 X 1939 r. zachodnia część woj. łódzkiego została wcielona do III Rzeszy i znalazła się w granicach utworzonego Okręgu Rzeszy Poznań. Przynależność środkowej i wschodniej części ziem woj. łódzkiego nie została wówczas ostatecznie rozstrzygnięta. Początkowo pow. łęczycki wraz z powiatami: brzezińskim, kutnowskim, łaskim, łódzkim, piotrkowskim, radmoszczańskim należał do Generalnego Gubernatorstwa. W wyniku jednak zabiegów miejscowych Niemców, większość tych ziem, w tym i Łęczyca z dniem 9 XI 1939 r. została włączona do okręgu Poznań przemianowanego 29 I 1940 na tzw. Okręg Rzeszy Kraju Warty. W wyniku podziału administracyjnego okręgu Łęczyca wraz z powiatem weszła w skład rejencji kaliskiej, a po przeniesieniu siedziby jej władz do Łodzi 1 IV 1940 r. - rejencji łódzkiej. W Kraju Warty, podobnie jak na pozostałych ziemiach wcielonych do III Rzeszy, pełnia władzy administracji ogólnej, partyjnej i policyjnej skupiona została w osobie namiestnika okręgu (Reichsstatthaltera) - A. Greisera. Był on jednocześnie kierownikiem partii w okręgu oraz wyższą władzą policyjną. Władza niższej instancji koncentrowała się w rękach prezesów rejencji, którym bezpośrednio podlegali landraci, kierujący administracją powiatów. Najniższymi szczeblami administracji terenowej były obwody utworzone na bazie przedwojennych gmin miejskich i wiejskich. Na ich czele stali powołani przez namiestnika na wniosek landratów - komisarze, zwani w miastach potocznie burmistrzami. Landraci pow. łęczyckiego, podobnie jak i pozostali w nowo utworzonych okręgach Rzeszy, byli głównie inicjatorami i organizatorami akcji: wysiedleń ludności polskiej do GG, wywózek na roboty przymusowe do III Rzeszy, tworzenia gett i zagłady ludności żydowskiej oraz zniewalania i eksterminacji ludności polskiej, grabieży jej mienia. Polecenia i zarządzenia wydawane przez nich wykonywali komisarze obwodów wiejskich i miejskich. Obwód był najniższym szczeblem administracji państwowej. Zarządzający nim komisarz tworzył człon pośredni między landratem, a ludnością zamieszkałą na podległym mu obszarze. Władzę sprawował według obowiązujących przepisów oraz instrukcji i poleceń władz zwierzchnich, zwłaszcza landrata. Do jego głównych zadań należało: kierowanie całokształtem gospodarki miejskiej, sprawowanie nadzoru nad opieką społeczną i budownictwem oraz ściąganie podatków i prowadzenie ksiąg meldunkowych. Komisarz był także bezpośrednim wykonawcą poleceń władz zwierzchnich w zakresie dostarczania kontyngentów siły roboczej do Niemiec, grabieży mienia polskiego i żydowskiego, organizacji akcji wysiedleń i eksterminacji ludności żydowskiej. Oprócz kierownika administracji państwowej był on miejscową władzą policyjną oraz urzędnikiem stanu cywilnego. Hitlerowska polityka narodowościowa w tzw. Kraju Warty podporządkowana została naczelnemu celowi, jakim było szybkie i całkowite zniemczenie tego obszaru. W praktyce oznaczało to stosowanie na wielką skalę polityki wysiedleńczo-osadniczej. Usunięto, więc z Kraju Warty w pierwszej kolejności polską inteligencję i "grupy przywódcze", czyli nauczycieli, księży, lekarzy, prawników, kadrę urzędniczą. Akcję tę prowadzono poprzez masowe aresztowania i deportację do obozów koncentracyjnych, a przede wszystkim poprzez fizyczną likwidację. Następnym krokiem germanizacji Kraju Warty były prowadzone na niespotykaną skalę akcje masowych wysiedleń polskiej ludności do GG oraz wywózek na roboty przymusowe do Niemiec. W miejsce usuniętych Polaków sprowadzono i osiedlono tysiące rodzin niemieckich z krajów bałtyckich. Szczególny nacisk w działaniach germanizacyjnych Niemcy położyli na obszary w tzw. pasie przygranicznym z GG. Dzięki tym działaniom daleko idącym procesem depolonizacji i dejudaizacji został poddany powiat łęczycki sąsiadujący z GG. Zespół Kartoteka mieszkańców pow. łęczyckiego z lat [1922]1939-1945[1950] jak sama nazwa wskazuje składa się z kart mieszkańców pow. łęczyckiego. Na zachowanych kartach brak stempli (urzędu) oraz podpisu osoby meldującej się i osoby (urzędnika) dokonującego meldunku.

Scope and Content

Kartoteka mieszkańców-gm. Leśmierz [1923] 1939-1945 [1950] od sygnatury 1 do sygnatury 135, Kartoteka mieszkańców-gm. Poddębice [1926] 1939-1945 [1946] od sygnatury 136 do sygnatury 328, Kartoteka mieszkańców-inne [1922] 1939-1945 [1950] od sygnatury 329 do sygnatury 439. Zachowany materiał aktowy w wyżej wymienionych seriach zawiera ten sam rodzaj informacji tzn.: imię i nazwisko, nazwisko panieńskie, data i miejsce urodzenia, powiat, data ślubu, wyznanie, zawód, przynależność państwowa, zgon, dane dotyczące rodziców - daty i miejsca urodzenia, wyznanie, miejsce zamieszkania ewentualnie zgonu, personalia małżonka, rodziców i dzieci oraz na odwrocie karty informacje o zmianach miejsca zamieszkania, zameldowanie - data przybycia, data zameldowania, poprzedni adres - data, obecne miejsce zamieszkania, wymeldowanie - data ubycia i data wymeldowania, dokąd i uwagi. Karty (rubryki napisane w języku niemieckim) różnią się kolorem, a także głębią informacji (wypełnienienia). Zauważyć można, iż karty koloru niebieskiego przeznaczono dla kobiet natomiast białego dla mężczyzn. Karty z gminy Poddębice dodatkowo umieszczano w zakładce, w której widnieje nazwa miejscowości oraz imiona i nazwiska. Większa ilość zachowanych kart dotyczy obywateli polskich. Liczba kart dla gminy Leśmierz to 9 527, dla gminy Poddębice to 6 676 i dla pozostałych to 8 120. Ogólnie zespół tworzy taka ilość kart 24 324.

Archivist Note

Selected by Agnieszka Wasiak from database SEZAM.

Rules and Conventions

EHRI Guidelines for Description v.1.0