Akta gminy Brzozówka

W okresie międzywojennym ustrój gminy Brzozówka do roku 1933 kształtowały przepisy i ustawy z okresu zaborów uzupełnione zarządzeniami dostosowującymi dawne ustawy do nowej rzeczywistości. Dla byłego zaboru rosyjskiego posiadał moc obowiązującą ukaz z dnia 2 marca 1864 roku (Dz. Praw tom 62, s. 37), uzupełniony dekretem Naczelnika Państwa z dnia 27 listopada 1918 roku (Dz. Praw Nr 18 poz. 48 (1918)). W dniu 23 marca 1933 roku weszła w życie jednolita ustawa kształtująca ustrój gmin całego państwa na wszystkich terenach byłych zaborów z wyjątkiem Śląska "O częściowej zmianie ustroju samorządu terytorialnego" (Dz. U. Nr 35 poz. 294 (1933)). W okresie okupacji na mocy rozporządzenia Generalnego Gubernatora z dnia 28 listopada 1939 roku "O zarządzie gmin polskich" zostają one podporządkowane władzom okupacyjnym i stają się faktycznie ich narzędziem wykonawczym. Na terenach wyzwolonych spod okupacji niemieckiej powoływano na obszarach gmin rady narodowe. Początkowo powstawały one na mocy Statutu Tymczasowego Rad Narodowych z dnia 1 stycznia 1944 r. ("Rada Narodowa" 1944, Nr 2), a następnie w oparciu o ustawę z dnia 11 września 1944 r. o organizacji i zakresie działania rad narodowych (Dz. U. Nr 5 poz. 22) i dekretu z dnia 23 listopada 1944 r. o organizacji i zakresie działania samorządu terytorialnego (Dz. U. Nr 14 poz. 74 ). Gminne rady narodowe zostały zniesione na mocy ustawy z dnia 25 września 1954 r. o reformie podziału administracyjnego wsi i powołaniu gromadzkich rad narodowych (Dz. U. Nr 43, poz. 191). Początkowo siedziba gminy znajdowała się w Brzozówce, zaś po II wojnie światowej siedziba Gminnej Rady Narodowej (dalej GRN) w Brzozówce mieściła się w Polichnie. Obszar gminy Brzozówka obejmował na dzień 1 listopada 1952 r. gromady: Antolin, Blinów cz. I, Blinów cz. II, Brzozówka kolonia, Brzozówka wieś, Karpiówka Kwiatkowice, Majdan Obleszcze, Moczydła Nowe, Moczydła Stare, Pasieka, Polichna Dolna kolonia, Polichna Dolna wieś, Polichna Górna kolonia, Polichna Górna wieś, Słodków cz. I, Słodków cz. II, Słodków cz. III, Struża kolonia, Struża wieś, Szastarka, Wierzchowiska cz. I, Wierzchowiska cz. II, Wojciechów kolonia, Wojciechów wieś (Dz. Urz. WRN w Lublinie, Nr 3, poz. 7 (1953)). W okresie międzywojennym gmina jest jednostką samorządu terytorialnego wypełniającą również funkcje zlecone przez Państwo z zakresu administracji ogólno-państwowej. Przedstawiciele jej (wójt, zastępca wójta i sołtysi) są funkcjonariuszami państwowymi i jednocześnie przedstawicielami władzy samorządowej. W skład organizacji gminy wchodzą następujące człony: 1. Zgromadzenie gminne, 2. Rada Gminna, 3. Wójt, 4. Sołtysi. Ustawa z 23 marca 1933 roku znosi zgromadzenie gminne i przelewa część kompetencji na radę gminną, która staje się organem stanowiącym i kontrolnym gminy. Z kolei rada przekazuje cześć dotychczasowych swoich funkcji nowoutworzonemu zarządowi gminnemu jako organowi wykonawczemu. W okresie okupacji wszelka władza gminy zostaje przelana na wójta gminy. Po wyzwoleniu dekret o samorządzie terytorialnym nie budował w całości od nowa samorządu terytorialnego, tylko istniejącą już organizację samorządową ujednolicił drogą częściowej zmiany przedwojennych przepisów o samorządzie terytorialnym. Gminy wiejskie miały w tym czasie dwa organy ustrojowe: a/ gminną radę narodową, b/ zarząd gminy. GRN składała się z: członków powołanych przed uchwaleniem ustawy z dnia 11 września 1944 r. o organizacji i zakresie działania rad narodowych, przedstawicieli delegowanych przez organizacje polityczne, gospodarcze, zrzeszenia zawodowe i społeczne działające na terenie gminy, wybitnych i zasłużonych przedstawicieli nauki, pracy społecznej, wojskowości itp. oraz z dokooptowanych przedstawicieli gromad. GRN obradowały na sesjach, wybierała ze swego grona prezydium złożone z przewodniczącego, jego zastępcy i 3-ch członków. Prezydium miało wyłączne prawo reprezentowania GRN i występowania w jej imieniu. Ponadto zajmowało się kontrolą działalności instytucji, zakładów i urządzeń podległych GRN, przygotowaniem miesięcznych sprawozdań z działalności GRN, czuwaniem nad wykonywaniem uchwał, układaniem porządku obrad GRN i t.p. Gminne Rady Narodowe podlegały Powiatowej Radzie Narodowej, która miała prawo kontroli i inspekcji działalności GRN. Organem wykonawczym GRN był zarząd gminy, który składał się z wójta, podwójciego i 3-ch członków zarządu, wszystkich wybieranych przez GRN. Zakres działania zarządu gminnego był dwojaki: a/ zakres zarządu kolegialnego b/ zakres działania zarządu gminnego jednoosobowego. Kolegium zarządu gminnego składało się: z wójta, jego zastępcy i 3-ch członków zarządu. 0 zarządzie gminnym jednoosobowym można było mówić tylko wtedy, gdy wójt występował i działał w charakterze zarządu gminy. Do zadań zarządu gminy należało: ustalanie planu wykonania budżetu, uchwalanie regulaminów dla siebie, oraz udzielanie na żądanie wójta, opinii o regulaminach i instrukcjach dla urzędów, zakładów i przedsiębiorstw gminnych, decydowanie o zaciągnięciu pożyczki krótkoterminowej, ustalanie sposobu wykonania uchwał rady gminnej oraz rozpatrywanie i zatwierdzanie składanych ofert. Okres aż do momentu wejścia w życie ustawy z dnia 20 marca 1950 r. (Dz. U.R.P. Nr 14 poz. 130) jest charakterystyczny ze względu na współistnienie resztek systemu administracji państwowej z okresu międzywojennego z prezydiami gminnych rad narodowych. Istniały obok siebie dwa organy wybierane przez tę samą radę gminną: zarząd gminny i prezydium gminnej rady narodowej. Od roku 1950 zostały powołane na mocy ustawy z dnia 20 III 1950 r. terenowe organa jednolitej władzy państwowej. Jednocześnie zostały zniesione dotychczasowe urzędy władz terenowych I i II instancji. Dotychczasowe funkcje Zarządu Gminnego przejęło Prezydium Gminnej Rady Narodowej, które istniało do likwidacji gmin t. j. do 1954 r. Organami pomocniczymi były komisje