Krajowy Zakład Leczniczy w Międzyrzeczu - Obrzycach

  • Landesheilanstalt Meseritz-Obrawalde
  • Regional Treatment Institute in Międzyrzec-Obrzyce
Identifier
256
Language of Description
English
Dates
1904 - 1945
Level of Description
Collection
Languages
  • German
Scripts
  • Latin
Source
EHRI

Extent and Medium

4626 files

Biographical History

This was a hospital for mental and nervous illnesses. Most of the surviving files (in all 4,626 items) are the personal and case notes of patients (call no. 148-4626) and the personal files of nurses and auxiliary personnel. The papers of the hospital’s director and the doctors who took part in the euthanasia programme are missing, however. From 1933 and throughout World War II, Obrzyce was the site of crimes against individuals both sick and healthy who came into conflict with the German Nazis. From 1939 the hospital in Obrzyce was a transit point for sick people destined for sites of mass extermination. Further changes occurred in 1941, when Wiktor Grabowski was appointed its director. He was charged with the implementation of a euthanasia programme for the terminally or burdensome sick; euthanasia was carried out on site from 1942. The decision on a patient’s fate was taken immediately on their arrival at the hospital. Patients who were unfit for labour, and small children, were sent for immediate “liquidation”. In the years 1942-1945 the Germans murdered probably around 10,000 people in Obrzyce. Most of these were German citizens, but there were also Poles, Russians, French, Belgians, Italians, Dutch and others in that number.

Archivist Note

Entry selected by Michal Czajka from the book by Alina Skibinska, "Guide to the Sources on the Holocaust in Occupied Poland""

Rules and Conventions

EHRI Guidelines for Description v.1.0

Krajowy Zakład Leczniczy w Międzyrzeczu - Obrzycach

  • Landesheilanstalt Meseritz - Obrawalde
  • Regional Treatment Institute in Międzyrzec-Obrzyce
Identifier
256
Language of Description
Polish
Dates
1904 - 1945
Level of Description
Collection
Languages
  • German
Scripts
  • Latin
Source
EHRI

Extent and Medium

4626 files

Biographical History

Szpital dla Psychicznie i Nerwowo Chorych w Międzyrzeczu-Obrzycach wybudowany został w latach 1901-1904 jako czwarty z kolei zakład dla obłąkanych w prowincji poznańskiej. Szpital ten polegał Związkowi Prowincjonalnemu (Provinzialverband) w Poznaniu, a od 1938 analogicznemu związkowi dla pruskiej Prowincji Pomorze (Provinz Pommern). Początkowo Szpital w Obrzycach przewidziany był dla 700 chorych, aby później powiększyć się do 1.200 miejsc. W latach 1939-1945 pojemność szpitala zwiększono do 3.000 chorych. W skład Szpitala w Obrzycach wchodziły: pawilon chorych, budynki administracyjne i gospodarcze oraz budynki mieszkalne personelu szpitala. Jego zadaniem było leczenie chorych oraz zapewnienie osobom niepełnosprawnym nieskomplikowanej pracy (forma terapii). Po dojściu Hitlera do władzy w 1933 r. w Niemczech, nastąpił radykalny zwrot w działalności leczniczej Szpitala w Obrzycach. Od 1939 r. Szpital dla Psychicznie i Nerwowo Chorych w Międzyrzeczu-Obrzycach stał się punktem tranzytowym przez który przechodzili chorzy kierowani do miejsc masowej zagłady. Pacjentów przebywających w szpitalu w Międzyrzeczu-Obrzycach zaczęto wywozić do innych zakładów dla obłąkanych, wysyłając ich np. do Szpitala dla Psychicznie Chorych w Kościanie. W ich miejsce zaczęto przywozić do Obrzyc chorych z całych Niemiec: Saksonii, Nadrenii, Prus, Westfalii, Szlezwik-Holsztynu i Pomorza z zamiarem ich uśmiercenia. Oficjalnie chorzy w szpitalu w Obrzycach mieli mieć lepsze warunki lecznicze. Dalsze zmiany przyniósł rok 1941. Wiązało się to z objęciem stanowiska dyrektora Szpitala w Obrzycach przez Wiktora Grabowskiego. Otrzymał on od zarządu niemieckiego specjalną misję do wykonania polegającą na realizacji tzw. programu eutanazji w stosunku do osób nieuleczalnie chorych. Do wykonania tych zadań Szpital w Obrzycach przystąpił w 1942 r. Chorym skierowanym do likwidacji podawano środek nasenny, następnie prowadzono do pojedynczych celi w blokach Nr 18 i 19 lub 8 i tam robiono zastrzyki np. ze skopolaminą. Przypuszcza się, iż w latach 1942-1945 hitlerowcy wymordowali w ten sposób ok. 10.000 chorych. Ich ofiarami w przeważającej części byli obywatele niemieccy. Obok nich w Szpitalu w Obrzycach zginęło wielu Polaków, obywateli ZSRR, Francuzów, Belgów, Włochów, Holendrów oraz robotników wywiezionych na przymusowa roboty do Niemiec.

Archival History

Akta Szpitala dla Psychicznie i Nerwowo Chorych w Międzyrzeczu-Obrzycach, po wkroczeniu wojsk sowieckich do Obrzyc zostały zabezpieczone przez wojsko, a następnie przejęte przez organa śledcze

Scope and Content

I. Akta ogólne, 1907-1945, sygn. 1-22 : sprawy finansowe szpitala; listy transportowe chorych przywiezionych do szpitala w latach 1939-1944; akta stanu cywilnego chorych (urodzenia i zgony). II. Akta personalne pracowników szpitala, 1901-1945, sygn. 23-147: akta personelu pomocniczego; pielęgniarek, lekarzy i personelu administracyjnego. III. Akta personalne i historie chorób pacjentów, 1834-1950, sygn. 148-4626: akta pacjentów w układzie alfabetycznym

Archivist Note

Entry selected by Michal Czajka from the Sezam database

Rules and Conventions

EHRI Guidelines for Description v.1.0