Akta miasta Piaseczna

  • Files of the town of Piaseczno
Identifier
1404
Language of Description
English
Dates
1740 - 1950
Level of Description
Collection
Languages
  • German
  • Polish
  • Russian
Scripts
  • Cyrillic
  • Latin
Source
EHRI

Extent and Medium

4213 files

Scope and Content

The collection contains i.a. German circulars and orders; files on social welfare; correspondence in connection with the establishment of the ghetto in Piaseczno; lists of real estate owned by Jews; population records; goods confiscated from Jewish shops.

Archivist Note

Entry selected by Michał Czajka from the book by Alina Skibińska, "Guide to the Sources on the Holocaust in Occupied Poland"

Rules and Conventions

EHRI Guidelines for Description v.1.0

Akta miasta Piaseczna

  • Files of the town of Piaseczno
Identifier
1404
Language of Description
Polish
Dates
1740 - 1950
Level of Description
Collection
Languages
  • German
  • Polish
  • Russian
Scripts
  • Cyrillic
  • Latin
Source
EHRI

Extent and Medium

4213 files

Biographical History

Pierwsze wzmianki o Piasecznie jako wsi sięgają XIII wieku. Nazwę wzięło od położenia na piaszczystych glebach nad brzegiem rzeki Jeziorki. Piaseczno było wsią książęcą, usytuowana na szlaku między Warszawą a Czerskiem. To położenie spowodowało, że w 1429 roku Piaseczno uzyskało prawa miejskie. Akta nadania praw miejskich został potwierdzony w 1461 roku. Dynamiczny rozwój rzemiosła i handlu skłonił Annę Jagiellonkę do nadania miastu Piaseczno w 1513 roku przywileju organizowania jarmarków. W końcu XVIII wieku zostało zapoczątkowanych szereg postępowych reform mających na celu dźwigniecie podupadłych i zacofanych miast polskich. Pierwszą próbą reform były tak zwane komisje dobrego porządku. Komisje te dokonały zasadniczych zmian w organizacji miast. W aktach miasta Piaseczna zachowała się kopia Dekretu asesorskiego dla miasta Piaseczna z 1790 roku /sporządzona w 1807 r./ w którym jest powiedziane "stosując się do zwyczai we wszystkich miastach dobrze rządzących ustanawia się dla miasta Piaseczna ordynację trzech porządków". "Pierwszy porządek" - urząd radziecki czyli magistrat, w skład urzędu miało wchodzić 6-ciu radnych z Prezydium na czele. "Drugi porządek" - koło ławnicze składające się z 6-ciu ławników, na czele stał Starszy ławnik, którego wybrali radni miejscy. "Trzeci porządek"- to koło gminnych, które składało się z 8-miu osób zwanych gminnymi. Wszystkie wymienione funkcje pochodziły z wyborów i były dożywotnie, z wyjątkiem burmistrza, który był wybierany na jeden rok. Radców i burmistrza zatwierdzał starosta, ławników i gminnych - urząd radziecki czyli Magistrat. Zgodnie z postanowieniem Namiestnika Królestwa dotyczących organizacji miast, w Piasecznie jak i innych miastach polskich władze zaczął sprawować Urząd Minicypalny /1818-1842/, który składał się z burmistrza i ławników. Liczba ławników była różna, w Piasecznie było dwóch ; mieli sprawować obowiązki sekretarza i kasjera. W latach 1869-1915 w Piasecznie był Zarząd Gminy. W roku 1842 ukazem carskim z dnia 29 września nazwy urzędów Municypalnych we wszystkich miastach królestwa zostały przekształcone na Magistraty. W 1961 roku ponownie przywrócono instytucję rad miejskich. Zarząd w miastach miały sprawować rady miejskie i Magistrat. Do ich kompetencji należał zarząd gospodarką miejską, a więc projektowanie planu dochodów i wydatków miasta, nadzór nad wszystkimi miejskimi instytucjami publicznymi. W latach 1869-1870 szereg miast spadło do rzędu osad, los ten spotkał także miasto Piaseczno, które w 1869 roku utraciło prawa miejskie. Od roku 1869 władzę w Piasecznie sprawował wójt, a na miejsce Magistratu powstał Zarząd gminny. W roku 1916 Piaseczno uzyskało prawa miejskie. Na mocy rozporządzenia Generała Gubernatora Warszawskiego z 19 czerwca 1915 roku oraz z 12 sierpnia 1916 roku organami władzy miejskiej było zgromadzenie radnych i zarząd miejski. Burmistrz był mianowany przez Szefa Administracji, natomiast radni pochodzili z wyboru obywateli miasta. Pierwsze wybory w Piasecznie odbyły się 25 maja 1917 roku. W latach 1918-1939 organami samorządu miejskiego była rada miejska i zarząd miejski. Rada była organem stanowiącym i kontrolującym, natomiast zarząd miejski organem zarządzającym. Po wyzwoleniu dnia 10 listopada 1918 roku odbyło się w Piasecznie zebranie, na którym wybrano nowa radę. Rada ta zebrała się 12 listopada w Magistracie, aby przejąć księgi, dokumenty i kasę od byłego Zarządu Miasta, który urzędował w czasie okupacji niemieckiej oraz powiększono liczbę radnych z 12 do 17 osób. Dnia 13 listopada 1918 roku Rada dokonała wyboru burmistrza, ławników i delegatów do Sejmiku Powiatowego. Rada i Zarząd Miejski przystąpiła do uregulowania wszystkich spraw w mieście. Wybrano w tym celu Komisję Aprowizacyjną, Oświatową i Opieki Społecznej. Ustawa z 1933 roku precyzowała uprawnienia burmistrza. W myśl tej ustawy burmistrz był przełożonym gminy, kierował administracją i gospodarką gminy oraz reprezentował gminę. Ostanie posiedzenie Rady Miejskiej w Piasecznie przed wybuchem wojny odbyło się 14 lipca 1939 roku. W latach 1939-1944 funkcjonował w Piasecznie Zarząd Miejski /Stadtverwaltung/. Zgodnie z rozporządzeniem Generalnego Gubernatora Hansa Franka z dnia 28 listopada 1939 roku o zarządzie gmin polskich- kierownictwo gospodarką miejską powierzone zostało burmistrzowi. Na mocy tego rozporządzenia burmistrz kierował gminą. Burmistrz był mianowany przez starostę. Bezpośrednią władze nadzorczą nad gminami sprawował starosta powiatowy, który miał prawo uchylać, zmieniać i zawieszać zarządzenia burmistrza. W końcu listopada 1944 roku Niemcy zostali ewakuowani z Piaseczna. Po wyzwoleniu Piaseczna w dniu 17 stycznia 1945 roku władze w mieście objął Miejski Komitet Wykonawczy, który miał za zadanie sprawowanie opieki nad aprowizacją miasta. Komitet ten zostaje rozwiązany, a wybrana zostaje Miejska Rada Narodowa składająca się z 16 członków. Pierwsze posiedzenie Rady Narodowej odbyło się 8 lutego 1945 roku. Na posiedzeniu tym wybrano członków Zarządu Miejskiego - burmistrza, wice-burmistrza i trzech ławników. Burmistrzem został wybrany Józef Szymczak. Pierwsze zebranie nowowybranego Zarządu Miejskiego odbyło się 14 lipca 1945 roku. Kompetencje rad narodowych określone zostały ustawami z dnia IX.1944 r. i dekretami z dnia 21.VIII.1944r. i 23.XI.1944 r. Do kompetencji Rady Narodowej jako organu wykonawczego należało: wybór Zarządu Miejskiego, powoływanie Prezydium i Komisji, uchwalanie regulaminów obrad i działalności Rady i jej organów. Organem wykonawczym Miejskiej Rady Narodowej był Zarząd Miejski składający się z burmistrza oraz członków. Zarząd Miejski wykonywał uchwały i zalecenia Rady Narodowej oraz przygotowywał sprawy mające wejść na obrady MRN. Oprócz prezydium organami rad narodowych były komisje. Na mocy ustawy z 20 marca 1950 roku o terenowych organach jednolitej władzy państwowej Zarząd Miejski miasta Piaseczna w 1950 r. został zlikwidowany, a wszystkie jego zadania i funkcje przejęło Prezydium Miejskiej Rady Narodowej w Piasecznie.

Scope and Content

Akta z lat 1807-1867 (okres funkcjonowania kancelarii polskiej), kopia dekretu asessorii koronnej dot. dobra całego miasta i szkoły z 1790 r. akta dotyczące: ubóstwa, akuszerek i lekarzy, aresztu policyjnego, brukowania ulic, broni palnej, opłat jarmarcznych, wykazów zwierząt, cen materiałów budowlanych, chorób zaraźliwych, cudzoziemców, dezerterów, gruntów miejskich, budowy domów ksiąg ludności, wykazy ludności żydowskiej, dzienniki przychodu i rozchodu gminy, kwitariusze poboru podatku, składki ogniowej, rachunki kasy miasta. Materiały z lat 1868-1915 (okres kancelarii rosyjskiej), zarządzenia, przepisy, okólniki, ogłoszenia, nakazy i zakazy, zestawienia statystyczne - wykazy ludności, księgi ludności, gruntów, domów , ulic, dróg, zakładów rzemieślniczych, handlowych, obiektów, protokóły dot. strat wojennych z 1914 r. , listy rozkładu podatków, składek, szarwarków, akta dot. opieki społecznej, bezpieczeństwa publicznego i utrzymania porządku w mieście. Materiały z lat 1916-1933 (Rada Miejska, Zarząd Miejski) protokóły z posiedzeń Rady Miejskiej, protokóły z posiedzeń Magistratu, protokóły z posiedzeń Zarządu Miejskiego, uchwały Zarządu Miejskiego i Rady Miejskiej, uchwały Komisji, rozporządzenia, wybory do RM, akta o sprawach miejskich, statystyka, działalność władz miejskich, sprawozdania finansowe, dane dot. szkół, szpitali, lekarzy, nauczycieli, kościołów, zakładów przemysłowych i handlowych, cechów rzemieślniczych, zestawienia majątku miejskiego, dochodów i wydatków miejskich, zestawienia spisu powszechnego, liczną grupę stanowią akta dot. oświaty, akta podatków i różnych opłat, wykazy członków Rady Miejskiej i Magistracie, protokóły z kontroli, wykazy zakładów i przedsiębiorstw miejskich, kosztorysy, i zezwolenia budowlane, plany i dokumentacja techniczna, sprawy wojskowe, grobownictwo wojenne. Dział Ogólno Organizacyjny (1934-1938), przepisy i zaradzenia ogólne, sprawy organizacyjne, sprawy osobowe członków Zarządu Miejskiego, kontrole, majątek gminy i gromad, sprawy elektrowni i rzeźni, przedsiębiorstwa miejskie, Dział Finansowo-Budżetowy, dochody, kredyty, obrót pieniężny, przymusowe ubezpieczenia. Dział Gospodarki Gminnej, sprawy ogólno-gospodarcze, drogi i place publiczne, oświata, kultura i sztuka, akta dot. budowy szkoły powszechnej, zdrowie publiczne, akcja sanitarno-porządkowa, opieka społeczna, sprawy bezrobocia, rolnictwo-statystyka, popieranie przemysłu i handlu. Dział Administracyjny, wybory do Sejmu i Senatu, sprawy wyznaniowe, ewidencja i kontrola ruchu ludności, bezpieczeństwo i porządek publiczny, sprawy wojskowe, sprawy budowlane i odbudowy, wykaz właścicieli domów, rejestr wydanych pozwoleń na budowę, aprowizacja i walka z drożyzną, sprawy sądowe, rejestry kart przemysłowo-podatkowych, sprawy karno-administracyjne, kontyngenty, Referat Ogólny, okólniki, regulaminy, wybory organów kolegialnych miasta, sprawy organizacyjne, sprawy osobowe pracowników, sprawy gospodarcze, Referat Finansowy, sprawy budżetowe, księgi dochodów budżetowych, dochody miejskie, dochody obce, kredyty, przymusowe ubezpieczenia, księgi różnych sum, księgi biercze daniny, Referat Społeczny, dzierżawa jatek, sprawy akcji sanitarno-porządkowej, opieka społeczna, oświata i kultura, budownictwo miejskie i remonty budynków. Referat Techniczny, regulacje i pomiary, sprawy budowlane, sprawy drogowe-remonty Referat Administracyjny, sprawy wojskowe, sprawy wyznaniowe, ewidencja i kontrola ruchu ludności, ewidencja ruchu kołowego, bezpieczeństwo publiczne, akta Straży Pożarnej, spisy wyborców.

Archivist Note

Entry selected by Michał Czajka from Sezam database

Rules and Conventions

EHRI Guidelines for Description v.1.0